Phản ứng người Việt về các cáo buộc của ứng viên Faye Stewart

Ứng cử viên tổng thống đảng Cộng hòa Donald Trump vận động tranh cử tại West Allis, Wisconsin hôm 2/4/2016.

Mặc Lâm, biên tập viên RFA

ông Faye Stewart

Tại Hoa Kỳ người dân đang chứng kiến ứng viên Donald Trump bày tỏ quan điểm của mình với cử tri bị cho là kỳ thị cộng đồng hồi giáo và Mễ đang sống ở Mỹ, bên cạnh đó, cộng đồng Việt Nam cũng đang dấy lên làn sóng bất bình trước ứng viên của đảng Cộng Hòa là ông Faye Stewart tranh cử Thượng viện khi ông này than phiền là người Việt kém văn minh, không phù hợp với đời sống và văn hóa nước Mỹ.

Tự do phát biểu

Tự do phát biểu ý kiến có lẽ là tu chính án quan trọng bậc nhất của Hiến pháp Hoa kỳ, ai sống ở đất nước này sẽ không ngạc nhiên khi người dân phê phán tổng thống Mỹ của họ hay những người giữ chức vụ cao trong chính phủ mà hoàn toàn không bị làm khó dễ hay phiền hà.

Áp dụng vào vận động bầu cử, quyền phát biểu nói lên được nền dân chủ của nước Mỹ đủ vững chắc để tạo điều kiện cho người ra ứng cử công khai mọi luận điểm chính trị của mình để chinh phục lá phiếu cử tri. Nước Mỹ có lẽ là nơi cho phép hoàn toàn sự tự do mà một ứng viên cần có và người dân Mỹ đang hào hứng quan sát những gì mà ứng viên Donald Trump đang làm. Ông Trump mạnh mẽ chống ISIS bằng những biện pháp sắt máu nhất, ông tấn công di dân bất hợp pháp vào Mỹ bằng các từ ngữ mà cộng đồng Mễ không thể chấp nhận. Ông không ngần ngại tuyên bố những gì ông sẽ làm mà nhiều người cho rằng vi phạm quyền tự do dân chủ của dân chúng hay ngay cả kỳ thị chủng tộc.

Thế nhưng nước Mỹ không thể bắt ông im lặng hay tranh cử theo lối cổ điển của các chính khách hết mực khôn ngoan và chìu chuộng cử tri bằng những lời nói quyến rũ nhất. Nước Mỹ đang chứng tỏ cho thế giới thấy quyền phát biểu của người dân được hiến pháp bảo vệ.

Những lời lẽ như vậy nó không phản ảnh sự thật mà nó biểu lộ sự không hiểu biết của ông này. Ông không đáng làm một nghị sĩ liên bang Hoa Kỳ vì không phản ảnh đúng nguyện vọng người dân.

- Luật sư Trần Thái Văn

Câu hỏi đặt ra: sự lạm dụng quyền này có được xử lý hay không và mức độ lạm dụng nó đến đâu mới được coi là vi phạm luật pháp.

Cộng đồng người Việt tại Mỹ vẫn được xem là thành công qua các đóng góp của họ sau hơn 40 năm tới phần đất này. Tuy vẫn có tội phạm người Việt ở nhiều cấp độ nhưng báo chí chưa bao giờ đánh đồng tội phạm với cộng đồng, và quan trọng hơn văn hóa Việt Nam chưa bao giờ bị hạ thấp qua hành động của một vài người Việt sống trên đất Mỹ.

Điều này hoàn toàn bị phá vỡ bởi một chính trị gia Mỹ, ông Faye Stewart, đang tranh cử chức nghị sĩ liên bang, trong một diễn đàn tại trường đại học George Fox, thị trấn Newberg nằm ở ngoại ô thành phố Portland vào ngày 10 tháng 3 vừa qua, khi tranh luận về làn sóng tị nạn của người Syria ông so sánh với cuộc di tản của người Việt những năm trước đây bằng những nhận xét: (*)

Chúng ta đã mang người tị nạn Việt Nam vào tiểu bang Oregon những năm về trước và họ đã tạo những ra vấn đề to lớn vì văn hóa và lối sống của họ không thích hợp với người Mỹ chúng ta. Chính phủ đã mang họ vào những căn hộ chung cư trong vùng Portland và họ không biết làm cách nào để sưởi căn phòng của họ cho ấm. Bạn biết họ làm gì không? Họ đốt lửa ngay chính giữa phòng khách của căn chung cư mà họ ở.

Hay là khi họ cần ăn, họ rất tự nhiên theo cung cách bẩm sinh. Họ đi săn bắt các vật nuôi của người khác như chó hay mèo mà chúng ta rất yêu quý.

Người Việt có thể làm gì?

Nghe qua những lời lẽ có thể xem là phỉ báng này không một người Việt Nam nào sống trên đất Mỹ có thể chấp nhận. Lời lẽ này rõ ràng là kỳ thị người Việt Nam của ông Faye nói trước công chúng Mỹ có là bằng chứng để kiện ông ta về tội kỳ thị chủng tộc được hay không? Câu trả lời là không, được thẩm phán Phan Quang Tuệ, nguyên thẩm phán tòa di trú San Francisco giải thích:

Cái chuyện kiện tụng về lời tuyên bố của một ứng cử viên thì xin đơn cử trường hợp như người Muslim họ đâu đi kiện Donald Trump được. Hay nói ông ta kỳ thị người Mễ còn nặng hơn nữa nhưng đâu đi kiện được. Đi kiện thì phải có “standing”, “tố quyền”. Anh phải bị thiệt hại thì mới có tố quyền. Bây giờ ai đứng ra khởi sự vụ kiện này, cộng đồng đi kiện là cộng đồng Oregon hay cộng đồng trên toàn quốc?

Đi kiện thì phải có hành vi gây thiệt hại. Hành vi gây thiệt hại ở đây là lời tuyên bố của ông ta trong cuộc tranh cử thì mình sẽ dụng tới vấn đề First Amendments, ổng có quyền nói mà! Mình nói tụi tôi không có ăn thịt chó hay có ăn nhưng là số người nhỏ thôi, thành thử không đi kiện được nhưng mà mình trả lời được giống như cộng đồng Mễ họ lên tiếng về vụ Donald Trump.

Luật sư Trần Thái Văn, người từng nhiều lần tranh cử và tham chính tại tiểu bang California cho biết nhận xét của ông về thái độ của ông Faye Stewart:

Không riêng gì cộng đồng người Việt tại Oregon mà chúng tôi nghĩ rằng cộng đồng người Mỹ gốc Việt cần phải lên tiếng phản đối và cực lực cho chính quyền tiều bang Oregon cũng như cá nhân ông này hiểu rằng đây là lời lẽ xúc phạm đến danh dự cũng như là sự thật của cộng đồng người Mỹ gốc Việt đã sinh sống và đóng góp cho đất nước Hoa Kỳ kể cả tiểu bang Oregon hơn 40 năm vừa qua. Những lời lẽ như vậy nó không phản ảnh sự thật mà nó biểu lộ sự không hiểu biết của ông này. Ông không đáng làm một nghị sĩ liên bang Hoa Kỳ vì không phản ảnh đúng nguyện vọng người dân.

Nước Mỹ sẵn sàng cung cấp và cho phép người dân bày tỏ phản ứng của mình. Trước việc dùng những câu chuyện thiếu bằng cớ như ông Faye đưa ra để kiếm phiếu, cộng đồng Việt Nam hoàn toàn có thể tự lực bảo vệ nền văn hóa cũng như hướng lá phiếu về ông ta cho một ứng viên khác. Nhà văn Chu Tất Tiến kể lại kinh nghiệm của ông trong việc này:

Cộng đồng ở đây rất là không hài lòng vì ổng xúc phạm đến cộng đồng của mình, không biết ông ấy lấy thông tin từ đâu mà có những lời nói như vậy. 

- Bà Cổ Vương Ngọc Lan 

Thật ra trong vấn đề này mình có thể làm cái việc duy nhất là làm cái thư phản đối về hành động kỳ thị như vậy, tức là prejudice, điều này không thể chấp nhận trong nước Mỹ tức là việc kỳ thị từ trước, có một ấn tượng về một dân tộc như thế. Phát biểu của ông ta hoàn toàn sai lạc không thể chấp nhận. Mình làm một lá thư do một cơ quan, đoàn thể nào đó hay một nhóm người nào đó gửi thẳng cho ông ta gừi cho báo chí hay cho hệ thống net hay một tờ báo nào đó nó chịu đăng, phản đối lời tuyên bố có tính cách thành kiến đối với người Việt

Làm một cái Press Release cho tất cả cơ quan truyền hình truyền thanh của Mỹ họ tới để nghe mình nói chuyện. Mình tập họp đâu đó và mình có vài diễn giả có trình độ một chút, nói chuyện về luật lệ của nước Mỹ, nói về vấn đề sự phát biểu của ông này.

Cộng đồng người Việt tại thành phố Portland, tiểu bang Oregon là nơi trực tiếp nghe ông Faye phê phán đã phản đối trong chừng mực nhưng không kém phần kiên quyết, Chủ tịch cộng đồng là bà Cổ Vương Ngọc Lan cho biết:

Cộng đồng ở đây rất là không hài lòng vì ổng xúc phạm đến cộng đồng của mình, không biết ông ấy lấy thông tin từ đâu mà có những lời nói như vậy. Đối với một người chuẩn bị ra tranh cử cho chức vụ nghị sĩ đấu với ông Ron Wyden ở đây lại phát ngôn không được sáng suốt. Cộng đồng ở đây sẽ phối hợp với những cộng đồng châu Á khác tại vì khi ông ấy có lời nói xúc phạm tới cộng đồng người Việt của mình thì dĩ nhiên ổng cũng sẽ có lời nói với những cộng đồng châu Á khác không ngoại lệ, cho nên mọi người sẽ đoàn kết để nói lên tiếng nói. Mình sẽ yêu cầu ông ta có lời xin lỗi trực tiếp chứ không phải chỉ qua statement là chúng tôi xin lỗi. Tại vì ổng ra một forum để nói với nhiều người thì cách ông ấy xin lỗi cũng phải như vậy chứ không phải là một statement mình không chấp nhận điều đó.

Bước sắp tới mình sẽ viết một lá thơ và đồng thời sẽ có những hành động biểu tình khi biết được chỗ nào mà ông ta có campaign hay có những town hall meeting hay những cái gì đó thì mình biều tình cho mọi người biết lời nói của ông này đã ảnh hưởng tới sự đóng góp của cộng đồng người Việt ở đây cho tiểu bang Oregon này.

Nói với tờ báo địa phương Williamette Week, ông Faye Stewart cho rằng đã bị trích dẫn thiếu bối cảnh chủ đề và thừa nhận ý kiến của ông ta có thể gây chia rẽ. Cộng đồng Việt Nam tại Oregon cho rằng sự chia rẽ mà ông nói khó thể được người Việt chấp nhận vì ngay từ tiền đề chính ông đã làm cái việc mà ông gọi là chia rẽ ấy.

(*) http://dailycaller.com/2016/03/21/oregon-senate-candidate-complains-about-vietnamese-refugees-eating-dogs-video/