Ngày Tết với truyền thống của người Việt là dịp để mọi người gặp nhau sum họp, vui vẻ, nâng chén chúc nhau năm mới. Thế nhưng thống kê những năm gần đây ở Việt Nam cho thấy con số người phải nhập viện vì đánh nhau vào dịp tết rất cao. Nguyên nhân vì sao?
Đạo đức xã hội xuống cấp
Một báo cáo của Bộ Y tế công bố sau 6 ngày tết tính từ ngày 30 đến 5 tết cho thấy cả nước có đến hơn 4,000 người phải nhập viện vì những vụ đánh nhau. Nguyên nhân của những vụ đánh nhau cũng rất đa dạng, nhưng theo một số chuyên gia, tất cả đều có chung một vấn đề. Đó là vấn đề đạo đức xã hội.
Một trong những nguyên nhân mà người ta thường thấy trong các vụ đánh nhau ngày Tết là do rượu vào lời ra, khích bác nhau rồi không kiềm chế được bản thân dẫn đến đánh nhau. Thường tết là dịp mọi người uống rượu nhiều bên bàn tiệc. Bên cạnh đó còn những chuyện không liên quan đến bia rượu nhưng cũng dẫn đến đánh nhau như va quẹt xe cộ, nói móc nhau, hơn thua nhau những chuyện vặt vãnh. Nhà báo Võ Văn Tạo nhận định tất cả là do vấn đề đạo đức xuống cấp:
“Tình trạng đó nói lên đạo đức xã hội xuống cấp nặng nề, người ta giải quyết với nhau những mâu thuẫn bằng vũ lực. Những diễn biến thực tiễn cuộc sống hàng ngày, từ cán bộ cấp cao đến cấp dưới, là những cái gương người dân nhìn vào có những hành vi đè nén áp bức người dân dẫn đến tâm lý bức xúc gây ra hiện tượng hay cáu bẳn, chửi thề, gây gổ làm cho người dân hung dữ hơn, ít lịch sự, chỉ cần mâu thuẫn chút xíu là đánh nhau, đâm chém nhau, phang nhau chí tử.”
Quan niệm của người Việt là ba ngày Tết phải vui vẻ, chín bỏ làm mười, dĩ hòa vi quý để cả năm được thuận hòa, may mắn. Đây là những giá trị truyền thống trong gia đình luôn được nâng niu, gìn giữ từ đời này qua đời khác. Ngày Tết mà gặp chuyện cự cãi, đánh nhau thì bị coi là xui xẻo.
Chúng tôi liên lạc với Tiến sĩ Khuất Thu Hồng, Viện nghiên cứu phát triển xã hội để xem nhận định của bà về chuyện đánh nhau dịp Tết ngày càng nhiều thì bà chỉ nói ngắn gọn là chưa có nghiên cứu mới nào về chuyện này, nên chúng tôi xin trích đăng ý kiến của bà của bà trên báo VnExpress ngày 28/5/2015 về vấn đề này:
"Việc đánh nhau, cư xử mang nặng yếu tố bạo lực, bỏ qua cách ứng xử nhường nhịn, hòa nhã của người Việt Nam cũng phản ánh đạo đức xã hội đang có vấn đề. Con số trên cho thấy có một bộ phận người Việt ứng xử kém, không có kỹ năng xử lý tình huống, nhất là thanh thiếu niên. Nhiều khi chỉ là những va chạm nhỏ nhưng người ta cũng đẩy lên đến xung đột dẫn đến bạo lực".
Tình trạng coi thường luật pháp
Cũng có ý kiến cho rằng thanh niên ngày nay sống thực dụng, những mối quan hệ xã hội, đạo đức lễ nghĩa ngày càng lỏng lẻo. Người ta hơn thua nhau chỉ vì những giá trị vật chất bề ngoài nên vì sĩ diện mà họ dễ dàng ẩu đả nhau hơn, hay nói đúng hơn là vì cái nghèo mà ra. Nhà báo Võ Văn Tạo cho biết quan điểm của mình:
“Tôi nghĩ cái nghèo thì không hẳn. Nói một cách công tâm thì Việt Nam tụt hậu so với khu vực và thế giới, nhưng xét về mức sống theo con số tuyệt đối thì những năm thập niên 70, 80 hoặc 60 thì rõ ràng mức sống không bằng bây giờ được, nhưng cách đây vài thập kỷ thì đâu có hiện tượng đánh lộn nhiều như thế này.”
Thống kê của Bộ Y tế cho thấy con số người nhập viện vì đánh nhau nhân dịp Tết năm nay chưa phải là cao nhất, có năm, con số này lên đến 6,000 người.
Báo Công an Nhân dân ngày 3/5/2017 có thông kê cho thấy trong 10 năm từ năm 2006 đến 2016, Bộ này đã khởi tố, điều tra 79.000 vụ với 99.000 đối tượng phạm tội có sử dụng bạo lực. Trung bình mỗi năm, cả nước xảy ra 1.400 vụ giết người, 6.500 vụ cố ý gây thương tích.
Nhà báo Võ Văn Tạo cũng cho rằng thực trạng không tôn trọng pháp luật của những người thực thi pháp luật, mà cụ thể là công an trong những vụ việc đánh người, cũng góp phần làm tăng tính bạo lực trong xã hội:
“Trước mắt người dân bình thường nhìn vào ông công an thôn, công an xã ăn tục nói phét, chửi thề bắt nạt người dân, đánh đấm người dân. Rồi cảnh sát giao thông cũng thế, người dân vi phạm về chuyện không đội mũ (bảo hiểm) thì thẳng tay phang dùi cui rồi còn đánh chết người ta nữa. Ngay cả hệ thống quản lý nhà nước bảo vệ pháp luật mà còn dùng hành vi vũ lực thô bạo như thế thì làm cho tính hung dữ của xã hội tăng lên.”
Hồi năm 2015, báo cáo của Bộ Công an cho biết từ năm 2011 đến năm 2014, đã xảy ra 226 trường hợp chết tại nhà giam giữ, trại giam trên toàn quốc. Thường Bộ Công an lý giải là do bệnh lý nhưng dư luận và gia đình các nạn nhân hầu hết đều cho rằng công an đã dùng nhục hình tra tấn.
Hôm nay là ngày 01/01, ngày Tết Dương lịch, hay còn được gọi là Tết Tây, để phân biệt với Tết Âm lịch hay Tết Ta. Nhưng từ khi nào mà thế giới mới chọn ngày 01/01 là ngày đầu năm ?
Từ năm 46 trước Công Nguyên, hoàng đế La Mã Julius Caesar đã quyết định ngày 1 tháng 1 là ngày đầu năm. Thời đó, người La Mã dành ngày này cho thần Janus. Trong tôn giáo và thần thoại La Mã, Janus là vị thần của sự khởi đầu và quá trình chuyển đổi, và do đó là của các cổng, cửa, ô cửa, lối đi……. Thần Janus thường được mô tả là có hai khuôn mặt, một nhìn tới tương lai và một nhìn về quá khứ. Đó cũng chính là điều mà chúng ta vẫn làm vào đêm giao thừa : vừa nhìn lại một năm đã qua, vừa hướng về năm mới. Tên của tháng Giêng ( tiếng Pháp là Janvier, tiếng Anh là January ) là xuất phát từ chữ Janus.
Sau nhiều thế kỷ thay đổi liên tục, mãi đến năm 1622, ngày đầu năm mới được ấn định trở lại là ngày 01/01. Giáo hoàng thời đó đã quyết định như vậy chẳng qua là để cho việc xếp lịch các ngày lễ tôn giáo được đơn giản hơn.
Nhưng tùy theo từng nước, lịch sử của ngày đầu năm chắc là rắc rối hơn nhiều, đâu có đơn giản như thế?
Đúng vậy, theo các nhà sử học thì những người đầu tiên ăn mừng năm mới là dân vùng Babylone vào khoảng thời gian năm 4000 trước Công Nguyên. Cụ thể là vào cuối tháng 3, họ tổ chức các lễ hội và các nghi thức thanh tẩy, kéo dài tổng cộng đến 10 ngày, để tôn vinh thần Mardouk, thần bảo vệ mùa màng. Vào thời cổ đại, Mặt trời là vị thần tối thượng, nên các lễ hội mừng năm mới thường là nhằm tôn vinh vị thần này. Người Ba Tư thì đã bắt đầu mừng năm mới từ năm 3000 trước Công Nguyên. Tết của họ có tên là Norouz, có nghĩa là « Ngày mới ». Thật ra đây là một ngày lễ tôn giáo.
Đến thời Ai Cập cổ đại, ngày đầu năm là ngày đầu tiên của tháng đầu tiên của mùa lũ sông Nil, khi nước sông Nil tràn ngập các cánh đồng. Đây là một ngày biểu tượng của sự đổi mới tốt đẹp, vì nước lũ sông Nil mang phù sa mầu mỡ cho mùa màng, tức là đóng vai trò tối quan trọng đối với nền nông nghiệp nước này. Dĩ nhiên là vì dựa vào mùa lũ sông Nil, cho nên không có ngày đầu năm nào là cố định cả. Vào thời đó, ngày đầu năm cũng là dịp để người ta cúng các vật phẩm cho người quá cố và cho các vị thần, nhất là thần Rê, thần Mặt Trời, vị thần mà người ta cho là sinh đúng vào ngày đầu năm.
Còn tại Pháp, mãi đến năm 1564, theo quyết định của vua Charles IX, ngày đầu năm mới được chọn là ngày 01/01. Còn trước đó, ngày đầu năm là cả một mớ bòng bong, mỗi sắc dân, mỗi Giáo hội, mỗi thời, mỗi xứ chọn một ngày khác nhau. Vào thế kỷ 6 và 7, tại nhiều tỉnh của Pháp, người dân ăn Tết vào ngày 01/03. Thế nhưng, sang đến thời vua Charlemagne, ngày khởi đầu của năm lại là ngày Noel 25/12, rồi sang đến thời các vị vua dòng dõi Capériens ( Kapetinger ), năm mới lại bắt đầu vào….. ngày Lễ Phục Sinh !
Trong khi đó tại Ý, với sự ra đời của nền Cộng Hòa, người La Mã có thói quen phân biệt các năm dựa theo tên của các vị quan chấp chính (consul), vì nhiệm kỳ của các vị quan này là một năm. Vào năm 153 trước Công Nguyên, ngày nhậm chức của các quan chấp chính, trước đó được ấn định là ngày 01/03, được chuyển thành ngày 01/01. Thành ra vào năm 45 trước Công Nguyên, khi Julius Caesar bắt đầu nhiệm kỳ thứ tư, ông mới quyết định giữ luôn ngày 01/01 là ngày đầu năm và từ đó hình thành lịch Julius. Lịch này được duy trì cho đến tận thế kỷ 20 ở một số quốc gia và hiện vẫn còn được một số nhà thờ Chính thống giáo Nga và Serbia sử dụng.
Ở nước Nga, lịch sử của ngày đầu năm cũng rắc rối không kém. Người Nga thời cổ xưa ăn Tết suốt từ ngày 25/12 đến ngày 6/1. Đến khi đạo Thiên Chúa được du nhập vào Nga vào năm 988, nước này mới ăn Tết theo lịch Julius, nhưng chọn ngày đầu năm là 01/03. Rồi đến khoảng cuối thế kỷ 14, Giáo hội Chính Thống Giáo Nga dời ngày Tết từ tháng 3 sang … tháng 9. Nước Nga chỉ ăn Tết vào tháng Giêng kể từ năm 1699, vì Sa hoàng Piotr Đại đế muốn theo lịch của châu Âu. Nhưng lúc đó châu Âu đã chuyển từ lịch Julius sang lịch Gregorius ( lịch do Giáo hoàng Gregorio XIII đưa ra từ năm 1852 để sửa chữa những sai lệch của lịch Julius). Cho nên, nước Nga ăn Tết trễ hơn khoảng 2 tuần so với châu Âu. Chỉ đến năm 1919, nước Nga mới dứt khoát theo lịch mới của châu Âu. Nhưng ngày nay, một số dân Nga vẫn ăn Tết hai lần : ngày 01/01 và 13 ngày sau đó.
Ngày Giao thừa theo Dương lịch thường được gọi là ngày Saint – Sylvestre ( tiếng Anh là Saint Sylvester ). Nhưng Thánh Sylvestre là ai ?
Thánh Sylvestre, tức là giáo hoàng Sylvestrô I, là vị giáo hoàng thứ 33 của giáo hội Công giáo. Năm sinh của ông không được xác định, nhưng người ta biết là ông mất vào ngày 31 tháng 12 năm 335 và ngày 31/12 cũng là lễ Thánh Sylvestrô. Niên giám tòa thánh năm 2003 xác định triều đại của ông kéo dài từ ngày 31 tháng 1 năm 314 đến ngày 31 tháng 12 năm 335.
Trong thời giáo hoàng Sylvestrô I, các vương cung thánh đường như Ðền Thánh Gioan Lateran, Ðền Thánh Phêrô trên đồi Vatican, thánh đường Santa Croce ở Jesusalem đã được xây dựng. Trước đây có văn bản viết rằng hoàng đế Constantinius đã trao thế quyền cho giáo hoàng Sylvestrô I, nhưng sau này Giáo hội Công Giáo nhìn nhận văn bản này không có thật. Một điều chắc chắn : chính là dưới thời giáo hoàng Sylvestrô I, mà quyền của Giáo hội được thết lập trên toàn đế quốc La Mã.
Có một truyền thuyết cho rằng Constantinus đã bị một bệnh hủi không thể chữa khỏi và chính khi giáo hoàng Sylvestrô I rửa tội ông bằng cách dìm vào trong một bể bơi mà ông đã được chữa khỏi bệnh hủi và vị hoàng đế này hiểu rằng ông phải bảo vệ đức tin Kytô giáo. Sylvestrô I là một trong những vị giáo hoàng đầu tiên được phong thánh mà không tử vì đạo.
Vào ngày đầu năm thì người ta thường gởi thiệp chúc mừng năm mới cho nhau. Vậy tục lệ này có từ bao giờ ?
Theo các nhà nghiên cứu thì thiệp chúc mừng năm mới có nguồn gốc từ vùng Viễn Đông. Thời xưa, người ta dùng những tờ giấy lớn làm từ gạo để làm thiệp chúc mừng năm mới và kích thước của tờ thiệp này tùy thuộc vào tầm quan trọng của người nhận thiệp.
Tục lệ gởi thiệp mừng năm mới xuất hiện khá trễ tại Pháp. Cho tới tận thế kỷ 17, người ta vẫn đến tận nơi để chúc Tết nhau. Nhưng đường xá xa xôi, đi lại khó khăn, làm sao mà đi chúc Tết hết mọi người được ? Thấy vậy, một số người mới lập ra những dịch vụ. Tức là trả cho họ một món tiền nhỏ, họ sẽ cử một ông, áo quần bảnh bao, mặt mày nghiêm chỉnh, thay mặt ta đến tận nhà để chuyển lời chúc Tết, và nếu chủ vắng nhà thì ghi tên người gởi lên cửa. Dần dần những ông « áo quần bảnh bao » này mới được thay thế bằng thiệp chúc Tết như ngày nay.
Đầu năm thì người ta thường hạ quyết tâm là năm nay sẽ bỏ thuốc lá, bớt uống rượu, ăn kiêng, sẽ chú tâm học hành…….Nhưng nguồn gốc thói quen này là từ đâu?
Cũng chính là dân thành Babylone thời cổ đại là những người đầu tiên đưa ra những cam kết đầu năm. Sau đó, dân La Mã bắt chước theo, đưa ra những lời hứa với thần Janus. Và truyền thống này kéo dài cho đến ngày nay.
Nếu tìm hiểu thì ta sẽ thấy là tại một số nước vào ngày đầu năm, người ta cũng có những tục lệ tương tự như ở Việt Nam vào ngày Tết Ta. Cụ thể đó là những tục lệ nào?
Chẳng hạn tại vùng Savoie của Pháp, vào ngày Tết Tây và trong những ngày tháng Giêng, người ta cũng « lì xì » bánh kẹo và tiền cho trẻ em mỗi khi đi chúc Tết những người trong gia đình. Ngày đầu năm người ta cũng đi chúc Tết bạn bè. Cũng chính vào những ngày này mà người chủ cũng lì xì tiền cho người làm, cho người gác dan để thưởng công cho họ đã làm lụng vất vả cả năm.
Ở Việt Nam vào những ngày Tết, dù có nghèo cách mấy thì người ta cũng ăn uống « linh đình » với những món truyền thống như thịt kho, bánh chưng, dưa hành, với một niềm ước mong là quanh năm suốt tháng lương thực lúc nào cũng sung túc như vậy. Ở Ý cũng thế, vào ngày Tết Tây, người ta cũng ăn những món đặc biệt, được cho là sẽ mang lại sự giàu có, sung túc, đó là những món được làm bằng các hạt ngũ cốc hoặc những cái bánh mà bên ngoài có phủ mật ong.
Ở Việt Nam, trước khi có lệnh cấm, có phong tục đốt pháo trong những ngày Tết. Hà Lan cũng vậy, vào ngày 31/12, người ta đốt pháo bông từ sáng sớm đến tận đêm khuya. Đây là ngày duy nhất mà người dân được phép đốt pháo bông thoải mái và pháo bông chỉ được bán trong 3 ngày trước đó.
Cũng giống như ở Việt Nam, tại vùng Canada thuộc Pháp, người dân cũng ăn Tết Tây trong gia đình, những người cùng gia đình, dòng họ tập hợp lại trong những căn nhà cũ của gia đình để đón năm mới.
Người Việt Nam trước ngày Tết bằng mọi giá phải trả hết nợ nần, nếu không thì xui xẻo cả năm. Người Ba Lan cũng vậy. Trước ngày 31/12, họ cũng cố thanh toán hết các món nợ.
Còn dân Nhật thì không ăn Tết Âm lịch mà chỉ ăn Tết Dương lịch và họ cũng giống như Việt Nam, năm hết Tết đến phải lo trả hết nợ nần và giải quyết hết những việc tồn động trong năm.
Người Tây phương cũng mê tín không thua gì dân Việt Nam, nhất là trong ngày Tết Tây?
Người Tây phương tin rằng khi chuông đồng hồ gõ 12 tiếng thì phải rất cẩn thận với cái « đầu tiên » : Vào thời điểm đó thì phải cố tỏ ra vui vẻ ( để suốt năm lúc nào cũng vui vẻ ), và nhất là đừng nói gở. Trong cuốn « Sách về những điều mê tín », tác giả Eloise Mozzani cảnh báo rằng để năm mới được tốt đẹp, người đầu tiên nên gặp là một người khác phái ( Trong khi Việt Nam thì rất sợ ra ngõ gặp gái ! ). Nhưng ngược lại, nếu « bị » một bà chúc năm mới thì xui cả năm ! Cũng vậy, nếu ra đường mà gặp ngay người đầu tiên là một kẻ thù của gia đình thì năm đó coi như tiêu tùng!
WASHINGTON, DC (AP) – Cô Candice Kashani tốt nghiệp trường luật vào mùa Xuân năm nay mà không hề mắc nợ đồng nào, nhờ vào một giải pháp rất cổ xưa được biến cải cho phù hợp với thời đại mới. Trong năm đầu tiên ở trường luật, cô phải trả số tiền học và chi phí ăn ở lên tới gần $50,000, dù rằng cũng có học bổng.
Do đó, cô quyết định vào một trang web theo đó nối kết các cô gái tìm kiếm trợ giúp tài chánh với những người đàn ông sẵn sàng chu cấp, để đổi lấy tình thân và tình dục – mối quan hệ mà tiếng Anh gọi là “sugar daddy.”
Nay, gần ba năm sau, và sau các mối liên hệ với mấy “sugar daddy” khác, cô Kashani sắp tốt nghiệp từ trường đại học Villanova University, không hề vướng mắc nợ nần, trong khi các bạn đồng khóa với cô bị nợ tới hàng trăm ngàn đô la.
Do học phí cũng như tiền thuê nơi ở tăng cao, ngày càng có nhiều cô sinh viên tìm đến các trang web này, như SeekingArrangement.com.
Cô Kashani cho rằng các trang web đó là “nguồn tài nguyên rất tốt” cho các cô gái trẻ.
Nhưng những người khác cho rằng đây chỉ là hình thức mại dâm trá hình và lợi dụng các cô gái trong hoàn cảnh khó khăn.
Bà Lynn Comella, một giáo sư về giới tính và tính dục ở đại học University of Nevada, Las Vegas, nói rằng chuyện sinh viên phải đi làm những việc liên quan đến tính dục như vũ sexy, mại dâm hay chiếu hình ảnh khỏa thân trên web để trả tiền học không là điều gì quá lạ lùng.
Tuy nhiên, các trang web dành cho “sugar daddy” là điều tương đối mới.
Có cô gái cũng cho AP hay rằng sẽ tiếp tục duy trì mối quan hệ này sau khi tốt nghiệp, cho tới khi có được việc làm vững chắc.
Ông Brandon Wade, người sáng lập SeekingArrangement.com, trang web lớn nhất của dạng “sugar daddy,” nói rằng không có ý nhắm vào giới nữ sinh viên khi khởi sự năm 2006 mà chỉ tình cờ thấy ra nguồn khách này năm 2011 khi giảm giá cho thành phần sinh viên tham dự.
Ông cho hay số sinh viên sử dụng trang web này tăng từ 79,400 năm 2010 lên 1.9 triệu năm nay và sinh viên là loại thành viên đông thứ ba.
Công ty cũng cho hay số thành viên mới tăng vọt vào Tháng Tám và Tháng Hai, thời gian mà các trường hay đòi tiền học phí.
Giáo Sư Comella cảnh cáo rằng không giống như các cô gái mại dâm chính hiệu, nhiều cô gái dùng các trang “sugar daddy” phải cho biết các chi tiết về mình trên mạng và điều này có thể tạo nguy hiểm cho họ.
Bà Kristen Houser thuộc trung tâm về bạo hành liên quan đến tính dục, National Sexual Violence Resource Center, nói rằng tình trạng bạo hành là điều thường xảy ra khi có việc trả tiền để có dịch vụ tính dục.
“Bạn phải hiểu là sự chênh lệch về quyền lực ở đây,” bà Houser nói.
Mà các bạn cũng biết ở Việt Nam muốn nắm quyền hành cao thì phải là đảng viên, mà đảng viên theo chỉ thị 15 thì công an không đụng vô được. Nó giống như Thượng phương bảo kiếm của Bao Công đó các bạn! Vậy thì sao? Các bạn kết luận cho bản thân nhé.
Giữa sen và cơ thể xuân thì của thiếu nữ Việt có một điểm chung dễ nhận thấy, đó là những đường cong mềm mại, gợi cảm… Có thể cảm nhận rõ nét điều này qua những tác phẩm do họa sĩ / nhiếp ảnh gia Dương Quốc Định thực hiện: