 |
| Bản đồ tỷ lệ bệnh nhân chết vì ung thư trên toàn thế giới năm 2007. |
Một báo cáo gần đây của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc Tổ chứ Y tế Thế giới, cho thấy các ca tử vong do ung thư trên toàn thế giới trong năm 2012 đã tăng thêm 8% lên hơn 8 triệu ca, trong đó ung thư vú ở phụ nữ tiếp tục gia tăng mạnh. Nguyên nhân vì sao khiến các ca tử vong vì ung thư trên thế giới gia tăng và các ung thư phổ biến hiện nay là gì? Mời quý vị cùng tìm hiểu trong trang tạp chí sức khỏe đời sống tuần này do Việt Hà phụ trách.
Gia tăng dân số làm gia tăng ung thư
Báo cáo của IARC công bố vào trung tuần tháng 12 năm 2013 cho thấy ung thư đang trở thành một gánh nặng trên toàn cầu thời gian qua với số ca tử vong do ung thư tăng từ 7,6 triệu ca trong điều tra năm 2008 lên đến hơn 8 triệu ca trong điều tra năm 2012. Theo báo cáo này thì các ca tử vong do ung thư vú chỉ tính riêng năm 2012 là 522,000 người, tăng 14% trong cùng thời kỳ.
Nói về nguyên nhân khiến gia tăng các ca ung thư và tử vong do ung thư, bác sĩ David Forman, người đứng đầu phòng nghiên cứu về ung thư của IARC cho biết:
Nguyên nhân chính khiến gia tăng các ca ung thư trên thế giới là do những thay đổi về dân số. Chúng ta có nhiều người hơn và nhiều người già hơn khi ở độ tuổi đó thì họ dễ bị ung thư hơn.
-BS David Forman
“Nguyên nhân chính khiến gia tăng các ca ung thư trên thế giới là do những thay đổi về dân số. Chúng ta có nhiều người hơn và nhiều người già hơn khi ở độ tuổi đó thì họ dễ bị ung thư hơn. Những thay đổi này tại một số vùng trên thế giới đặc biệt là nước kém phát triển khiến sự gia tăng của ca bệnh về ung thư càng dễ nhận thấy. Chúng ta thấy nhiều ca ung thư ở châu Á, Nam Mỹ và châu Phi. Vấn đề là chính là do thay đổi trong dân số.”
Nghiên cứu thực hiện ở 184 nước với 28 loại ung thư, cho thấy năm 2012 đã có hơn 14 triệu ca ung thư mới. Con số này trong nghiên cứu năm 2008 là 12,7 triệu ca. Nghiên cứu ước tính có khoảng 32,6 triệu người trên toàn thế giới ở độ tuổi ngoài 15, đang sống đã từng được chẩn đoán bị ung thư trong vòng 5 năm trước. Hơn một nửa số ca ung thư và số ca tử vong do ung thư đến từ các khu vực kém phát triển và các con số này sẽ tiếp tục tăng cho đến năm 2025.
Các nhà nghiên cứu dự đoán đến năm 2025, các ca ung thư trên toàn thế giới sẽ tăng lên 19,3 triệu ca do nguyên nhân tăng dân số và số người già trên toàn thế giới.
Thay đổi cách sống làm tăng nguy cơ ung thư
Theo các chuyên gia của IARC, ngoài thay đổi dân số, thay đổi cách sống cũng làm tăng nguy cơ ung thư và tử vong do ung thư trên toàn thế giới. Bác sĩ David Forman nói:
“Ngoài ra cũng còn nguyên nhân khác là do thay đổi trong cách sống. Một ví dụ điển hình là việc hút thuốc cũng làm tăng nguy cơ bị ung thư phổi và các loại ung thư khác.”
Ung thư phổi hiện là loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới với khoảng 1,8 triệu ca, chiếm 13% trong tổng số các loại ung thư. Tiếp sau đó là ung thư vú với 1,7 triệu ca, và ung thư đại tràng là 1,4 triệu ca. Các ca tử vong do ung thư phổi chiếm nhiều nhất với 1,6 triệu ca, tiếp đến là ung thư gan và ung thư dạ dày.
Theo bác sĩ Forman, chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày của con người cũng là nhân tố dẫn đến việc tăng nguy cơ bị ung thư và tử vong do ung thư:
Báo cáo của WHO về nguy cơ ung thư liên quan điện thoại di động. AFP PHOTO.
“Hiển nhiên một trong các nhân tố về cách sống liên quan đến nguy cơ gia tăng ung thư đó là do cách ăn của mọi người ở nhiều người dẫn đến béo phì. Chúng ta thấy có những gia tăng ung thư liên quan đến béo phì và nó đã trở thành như một dịch bệnh và khó kiềm chế. Đó là một khu vực mà chúng ta cần quan tâm. Việc uống rượu cũng là một nhân tố khác liên quan đến chế độ ăn không tốt. Thiếu hoạt động thể chất do công việc cũng làm tăng nguy cơ. Ngoài ra còn những thay đổi khác mà có thể nói là cũng khó kiểm soát đó là độ tuổi có con của phụ nữ đã tăng lên, ít cho con bú hơn, những nhân tố này cũng góp phần vào nguy cơ bị ung thư vú. Vì vậy chúng ta cần hiểu được những thay đổi về hocmon trong phụ nữ khi họ sinh nở và cho con bú để có thể tìm cách làm giảm thiểu những nguy cơ bị ung thư vú ở phụ nữ.”
Vậy những loại ung thư nào là ung thư phổ biến nhất hiện nay? Bác sĩ Forman cho biết:
“Ở phụ nữ thì ung thư vú là phổ biến nhất. 1 trong 5 người phụ nữ bị ung thư sẽ là ung thư vú. Ung thư ở đàn ông thì có nhiều loại hơn nhưng ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt dường như phổ biến hơn cả và tùy thuộc vào khu vực địa lý. Nhìn chung cả hai giới thì ung thư đại tràng phổ biến nhất. Tùy thuộc vào khu vực và điều kiện kinh tế thì các loại ung thư phổ biến cũng khác nhau, ở các nơi có nền kinh tế kém phát triển thì thường các ung thư do viêm nhiễm chiếm đa số, ví dụ như ung thư cổ tử cung, ung thư gan, ung thư dạ dày, đây là các loại ung thư liên quan viêm nhiễm. Những ung thư này không phổ biến ở các nước phát triển.”
Điều đáng chú ý trong nghiên cứu này là sự gia tăng đáng kể các ca ung thư và tử vong do ung thư ở các nước đang phát triển như ở châu Á, Nam Mỹ và châu Phi. Tại các nước này, người dân phải đối mặt với nguy cơ của hai loại ung thư cho các nước đang phát triển và đã phát triển. Bác sĩ Forman giải thích:
“Ở nhiều nước đang phát triển bị ảnh hưởng bởi hai nhân tố. thứ nhất là họ vẫn bị những ung thư do nghèo đói như ung thư do viêm nhiễm bao gồm ung thư cổ tử cung và dạ dày. Nhưng các nước này có nền kinh tế đang phát triển họ cũng bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi các ung thư do kinh tế phát triển gây nên như ung thư đại tràng, ung thư tuyến tiền liệt. Đây là một bức tranh khá phực tạp tại các nước này.”
Tầm soát và phát hiện sớm ung thư
Trong những loại ung thư phổ biến trên thế giới hiện nay, có một số loại ung thư có thể được phát hiện sớm và do đó giảm được nguy cơ tử vong do ung thư. Một trong những ung thư có thể được phát hiện sớm để điều trị là ung thư vú ở phụ nữ.
Ngoài ra cũng còn nguyên nhân khác là do thay đổi trong cách sống. Một ví dụ điển hình là việc hút thuốc cũng làm tăng nguy cơ bị ung thư phổi và các loại ung thư khác.
-BS David Forman
Hướng dẫn về phát hiện sớm ung thư vú của Hiệp hội ung thư Hoa kỳ khuyến cáo phụ nữ từ 40 tuổi trở lên nên bắt đầu thực hiện chụp ngực hàng năm (mammograms) và sẽ tiếp tục như vậy chừng nào sức khỏe vẫn tốt. Phụ nữ ở độ tuổi 20 và 30 sẽ kiểm tra ngực cứ 3 năm một lần. Hướng dẫn của Nhóm phòng ngừa bệnh Mỹ nói rằng những phụ nữ có người thân trong gia đình, cùng huyết thống, bị ung thư vú, nên xem xét việc xét nghiệm gene BRCA1 và BRCA 2, là hai loại gene gây ung thư vú và buồng trứng ở phụ nữ.
Ngoài ra, ung thư đại tràng cũng là một trong các loại ung thư phổ biến có thể được ngăn ngừa và phát hiện sớm. Tại Mỹ, người dân được khuyên nên bắt đầu đi chụp đại tràng định kỳ hàng năm bắt đầu từ độ tuổi 50 và tiếp tục như vậy cho đến khi 75 tuổi. Những người có nguy cơ cao như có người thân cùng huyết thống bị ung thư trước đó, có thể được chụp đại tràng và làm các xét nghiệm khác sớm hơn.
Với ung thư cổ tử cung hiện là loại ung thư khá phổ biến của phụ nữ trên thế giới, WHO khuyến cáo phụ nữ từ độ tuổi 25 trở lên nên bắt đầu làm xét nghiệm phát hiện sớm ung thư cổ tử cung (hay còn gọi là Papsmear). Papsmear giúp phát hiện sớm virut HPV là loại virut gây ung thư cổ tử cung chủ yếu ở phụ nữ. Ngoài ra, thế giới cũng đã phát triển vacxin phòng ngừa ung thư cổ tử cung hiện đang được dùng rộng rãi ở nhiều nước trong đó có Việt Nam. Ở Việt Nam có hai loại vacxin được dùng phổ biến là vacxin Gardasil của công ty Merck and Co, Inc được khuyến khích sử dụng cho phụ nữ từ độ tuổi 9 đến 26, và vacxin Cervarix của GlaxoSmithKline. Cả hai vacxin này đều dùng để phòng hai dạng HPV nguy hiểm gây ung thư là dạng 16 và 18. Các chuyên gia y tế cũng khuyến khích phụ nữ trẻ nên tiêm phòng.
Theo bác sĩ Forman thì những tác động tích cực từ việc tiêm vaccine phòng ung thư cổ tử cung chỉ có thể thấy rõ rệt trong vòng từ 20 năm trở lên vì việc tiêm vaccine chỉ mới bắt đầu thời gian gần đây.
Mặc dù các ca tử vong do ung thư trên thế giới gia tăng trong thời gian qua, các nhà khoa học tại IARC vẫn lạc quan về tương lai với hy vọng số ca ung thư và tử vong do ung thư sẽ được kiểm soát và giảm dần do sự phát triển của các phương pháp chẩn đoán và điều trị ung thư trên thế giới trong thời gian qua cũng như sắp tới. IARC cũng hy vọng kết quả của nghiên cứu mới sẽ giúp các nước tập trung các công cụ có sẵn và cần thiết vào những khu vực có nhiều nguy cơ ung thư do viêm nhiễm trên thế giới để giúp làm giảm các ca tử vong do ung thư tại những vùng này. Tạp chí sức khỏe đời sống tuần này xin tạm dừng tại đây. Việt Hà cảm ơn quý vị đã quan tâm theo dõi. Xin quý vị chia sẻ các thông tin và câu hỏi về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa
Việt Hà xin chào tạm biệt quý thính giả và xin hẹn gặp lại vào sáng thứ ba tuần tới.
No comments :
Post a Comment